Op 27 en 28 augustus vond de Summerschool Innoveren van Kennisnet plaats. Gedurende 5 dagdelen was er een intensief programma ontworpen voor zo’n 35 onderwijsprofessionals. Een paar hoogtepunten van de summerschool vind je in deze blogpost.

In de inspiratieruimte De Verdieping bij Kennisnet in Zoetermeer was onder de bezielende leiding van Daniella Overbeek en Olaf de Groot een gevarieerde groep professionals bezig met het thema Innoveren. De eerste dag gingen we na een introductie vooral aan de slag met proeven, discussies en workshops. De tweede dag bezochten we een innovatieve school en gingen we aan het strand met ons eigen idee aan de slag.

Welke thema’s stonden op de agenda?

De aftrap werd gedaan door Madelief Keyser, programmamanager innovatie bij Kennisnet. Ze gaf aan wat de trends en technologische ontwikkelingen zijn. Wat punten en uitspraken:

• Technologie daagt het onderwijs uit, we moeten nadenken over wat onze rol en betekenis is, wat dit betekent voor de docent en we moeten kritisch kijken waar de kracht van contactonderwijs ligt.
• De technologie maakt het mogelijk dat we mensen in het onderwijs NIET meer enkel groeperen op leeftijd maar bijvoorbeeld op niveau.
• Belangrijke onderwijsvraagstukken zijn: Personaliseren, Samenwerken met de omgeving, Kwaliteit en meten en Doelmatigheid.
• ICT fundament bestaat uit: Cloud computing, Digitaal leermateriaal, Mobile devices en Wifi.
• Madelief geeft aan dat we gaan kijken naar DIY, Quantified self, non-formele leeromgeving, learning analytics, personaliseren en embodied learning.

Een goede en heldere introductie die de groep enthousiast maakt.

Workshop DIY

Olaf de Groot gaf eerst een goede introductie op zijn DIY-sessie. Hij vertelt dat Chris Anderson al aangaf dat we de virtuele dingen nu offline gaan realiseren. 3D-printing (zie bijvoorbeeld www.shapeways.com is daar een voorbeeld van. Maar ook initiatieven zoals Maker Faire waar mensen samenkomen en dingen maken. We gaan in deze workshop aan de slag met proefjes. Met een groep van 3 krijgen we de opdracht om uit te zoeken wat we kunnen met azijn, een flesje, wat plastic, een kurk en bicarbonaat. Anderen gaan muziek maken met aubergines en nog veel meer!

Het proces zie je in deze fotostrip (10 MB) terug, een filmpje geeft indruk van het eindresultaat.

Workshop Embodied Learning

Het zogenaamde ‘embodied learning’ is toegepast in een aantal installaties die worden ingezet in het onderwijs. Het is een experiment dat is opgezet door Kennisnet en De Waag Society. Kunstenaar Marloeke van de Vlugt heeft meegewerkt. Tijdens de summerschool heb ik dit mogen proberen. Je ging op een houten object vol sensoren staan en een kinect, webcam en computer zorgde ervoor dat je met je lichaam de computer kon besturen. Gaaf om te ontdekken en het brengt me op veel nieuwe ideeën. Op de foto hiernaast proberen 2 deelnemers op een andere installatie in een gelijke positie te komen. In de houten objecten is een hoop elektronica gebouwd. Bij elke beweging is er een ander geluid. De geluiden moeten hetzelfde zijn en dan moet je die positie 3 seconden vasthouden.

In een post op de site schrijven de initiatiefnemers over dit project:

Kennisnet, COMMIT en Waag Society onderzoeken op welke manier embodied learning een rol kan spelen bij het leren van 21st century skills, zoals samenwerken en creativiteit. Vragen die in dit kader worden onderzocht zijn: Zijn lichaam en beweging interfaces voor leren? Hoe kan het onderwijs worden verrijkt door ruimte en aandacht te geven aan interne en externe lichamelijke processen? Wat betekent dit voor het ontwerp van fysiek uitdagende vormen van mens-computer interactie en nieuwe leeromgevingen?

Ze hebben een flyer (pdf) gemaakt waarin onderdelen van de installatie worden uitgelegd.

In twee andere berichten vind je meer informatie over embodied learning:

• Wat is embodied learning?
• Embodied learning installatie daagt uit tot samenwerken en creativiteit.

Gesprek over non-formeel leren

Voor mij was dit een nieuwe term. Non-formeel leren is wat anders dan informeel leren. Het is namelijk wel gestructureerd. Voor mij was het belangrijkste verschil met formeel leren dat bij non-formeel leren geen bewijs zoals een diploma wordt geleverd. Misschien is niet-geïnstitutionaliseerd leren een duidelijkere omschrijving. Wikipedia geeft ook nog veel informatie over non-formeel leren.

Het gesprek werd geleid door twee jonge mensen, de een nog studerend, de ander gestopt met studeren en gestart met een eigen bedrijf. Voor mij was dit een interessante discussie waarin ik veel herkende van het DIY-Learning waar Hans de Zwart, Job Bilsen en ik mee bezig zijn geweest. Belangrijke conclusie voor mij was dat het formele onderwijs zich misschien wat meer open moet stellen voor niet traditionele manieren waarop studenten leren. Volgens mij is het belangrijk dat studenten/leerlingen een bepaalde bewijslast overleggen van het geleerde maar dat de weg naar dat leerdoel toe best buiten de school kan lopen. Misschien biedt Coursera, Lynda.com of YouTube wel een beter leertraject dan de onderwijsinstelling. Zaken zoals portfolio, proeve van bekwaamheid en open badges komen dan naar voren. Dit vergt wel een andere rol van de onderwijsinstelling.

Presentatie Quantified self en Learning Analytics

Joost Plattel had een aanstekelijk en mooi verhaal over Quantified Self. Vorig jaar heeft Hans de Zwart op het e-Learning Event nog een presentatie gehouden over QS. Op de blog van Hans vind je nog een aantal posts over QS. Joost gaf een inkijkje in zijn door data doorweven leven. Hij analyseert zelfs de data die van zijn OV-reisgedrag/kaart afkomstig is. Volgens Joost zijn er vier niveaus als je kijkt naar gegevens:

1. Data
2. Informatie
3. Kennis
4. Wijsheid

Joost liet verder zien hoe zijn muisgedrag was (op de PC) en steeds gaf hij aan waarom dat dit relevant was. Of het nu ging om reisgedrag, muisbewegingen of slaapcyclus, steeds ging het erom dat je met de informatie uit de data inzichten krijgt. Dit leidt vaak tot aanpassing van je gedrag. Ik herken dit zeker. Toen ik de FitBit ging gebruiken werd het opeens aantrekkelijk om trappen te gaan lopen en keek ik steeds hoe ik geslapen had. Belangrijk is het eigenaarschap van de data. Want ingewonnen data kan je gedrag bijsturen maar ook anderen jou anders benaderen. Denk aan verzekeringsmaatschappijen.

Mijn muisgebruik ziet er zo uit (gemaakt met IOGraph):

Data onderzoek

Michael van Wetering, Manager innovatie van Kennisnet, gaf een helder en prikkelende uitleg over data onderzoek. Zijn prachtige prezi vind je hier (de tijdlijn met hoogtepunten in data is goed). De belangrijkste punten uit zijn presentatie:

• Relevantie voor het onderwijs: er is veel data bij online leren.
• Aanbieder kan ook volgen hoe zijn leermethode gebruikt wordt.
• Er is data over het leerproces en over het leermateriaal.
• Beweegredenen van aanbieder kunnen divers zijn: economisch, flexibiliteit, dienstverlening, informatie.
• Beweegredenen van scholen kunnen zijn: verlagen administratieve last, inzicht, maatwerk, sturing en professionalisering.

Presentatie duurzaam innoveren in het onderwijs

Erwin Bomas van Kennisnet gaf aan dat hij in veel projecten betrokken was, een aansprekend voorbeeld was een project ‘Het leren van de toekomst’. Erwin geeft aan dat het proces van innovatie:

• nieuw en nuttig is;
• creativiteit nodig heeft;
• een implementatie oplevert.

Erwin laat ook zien dat de brede acceptatie van nieuwe technologie steeds sneller gaat. Hij laat hierbij een prachtige grafiek zien.

Een andere nuttige visualisatie is de kennispiramide. Als je wacht op empirisch bewijs voor een innovatie dan moet je te lang wachten en zet je enkel oude technologie en methodiek in in je onderwijs.

De kennispiramide:

Het Design Thinking van IDEO geeft volgens Erwin een mooie methodiek om te innoveren. Design Thinking for Educators bestaat uit een aantal PDF’s en is een handige en gratis tool.

McKinsey geeft aan dat excellente scholen de docent centraal stellen en dat het onderwijs continu verbeterd wordt. Tenslotte eindigt Erwin met de drie succesfactoren voor innovatie van het onderwijs:

1. Heldere visie en missie
2. Samenwerken
3. Faal snel om eerder te slagen

Afsluiting

De Summerschool werd o.a. afgesloten met een bezoek aan een innovatieve school. Mooi voorbeeld van het moeizame proces van innoveren. Het viel me op dat de innovatie niet eens groot hoeft te zijn om spannend te zijn en de wereld van betrokkenen helemaal overhoop te gooien.

Het allerlaatste deel werd besteed aan het uitwerken en bespreken van ons eigen innovatieve idee. De hoofden werden leeggeblazen aan het strand en met een frisse blik kon iedere deelnemer aan het innoveren!

Dank aan Kennisnet voor deze bruikbare en inspirerende summerschool (zie ook een verslag op de Kennisnetsite) en ik raad iedereen aan om de agenda van Kennisnet in de gaten te houden!

In de tussentijd kun je de iOS app van Kennisnet over innovatie gebruiken.