Vorige week was Fabrizio Cardinali op bezoek bij Stoas. Fabrizio is CEO van Guinti Labs en voorzitter van de ELIG. Hij was in Nederland voor een Stoas seminar over content management. Mijn collega Rens stelde hem wat vragen, ik filmde. Een verder videoverslag van het seminar (van mijn hand) volgt nog.
De vragen die we stelde aan Fabrizio Cardinali:
- What is your vision on nearby and future developments within the e-Learning field?
- How do you look at the trend of so-called ‘Rapid e-Learning’?
- Why should or shouldn’t you invest in learning content management?
- Can you give some examples when you advise not to use an LCMS?
- What is your opinion on open source and open source as a software development company?
- Implementing a solution like learn eXact Enterprise, is that extensive and complex process?
LCMS nuttig?
Ik vond het interview en het seminar erg interessant. Ik werd aan de ene kant kritischer op systemen als een Learning Content Management Systeem (LCMS), aan de andere kant vond ik het een inhoudelijk sterk verhaal met een goede onderbouwing en een levendige visie. Zie voor een introductie op een LCMS het Wikipedia artikel.
Mijn gevoel (en ook mijn ervaring) vertelt me dat de implementatie van een LCMS een erge complexe en omvangrijke operatie is die maar voor een klein deel van de e-Learning ontwikkelteams en organisaties relevant is. Een LCMS is een interessante en waardevolle optie als:
- je als organisatie grote hoeveelheden e-Learning ontwikkelt;
- je erg veel updates uitvoert;
- je werkt met een grote groep ontwikkelaars;
- je e-Learning content is opgedeeld in relatief kleine eenheden (discussie rondom RLO, zie ook dit artikel uit 2002);
- je een grote mate van herbruikbaarheid van kleine eenheden van dit materiaal nastreeft en echt wil realiseren;
- je de content in grote mate wil personaliseren (op groepsniveau of individueel niveau).
Met name dat laatste vind ik heel waardevol. Met een LCMS ben je goed in staat om te differentiëren op taal, voorkennis, multimediavorm, stijl, vormgeving op elk gewenst niveau. En om het dan nog krachtiger te maken kun je dit nog uitbreiden met een persoonlijk leerpad waarbij je aan de hand van voorkennis en competenties kleine leereenheden uitserveert naar de lerenden die precies passen bij zijn/haar leervraag. Hier kun je absoluut winst behalen, op alle fronten (rendement, financieel, ontwikkeltijd, onderhoud).
LCMS niet nuttig?
Zelf geloof ik veel minder in 2 voordelen die vaak genoemd worden bij een LCMS: herbruikbaarheid en multichannel uitleveren. Dat laatste betekent dat je inhoud bijvoorbeeld uitlevert op papier, op een computerscherm en via mobiele telefoons. Ik denk dat je vanuit didactisch oogpunt erg verschillend materiaal moet maken en dat je het ontwerp per device op hun specifieke kwaliteiten en kenmerken moet baseren. Ik geloof niet zo dat je met een systeem met 1 druk op de knop zoiets goed kunt doen. Brengt me bij mijn tweede punt; herbruikbaarheid. Theoretisch gezien is herbruikbaarheid mooi: minder kosten, veel consistentie. In 2000 heb ik al eens meegedaan met een Europees R&D project waar herbruikbaarheid belangrijk was. In de praktijk bleek dit moeilijk: goed metadateren kost veel tijd en kunde, vaak was het goedkoper om een leerobject opnieuw te maken. Mensen vonden het ook moeilijk om materiaal van een andere 1-op-1 te hergebruiken. Eigen materiaal maken had vaak de voorkeur.
Een essentiëler probleem vind ik liggen in de basisgedachte van een LCMS: de content wordt gemaakt door een groep experts/ontwikkelaars. Er is weinig ruimte voor ontwikkelingen zoals informeel leren en user generated content. Het zou mooi zijn als een LCMS bijvoorbeeld ook faciliteert dat de inhoud kan worden aangevuld door de gebruikers. Ik geloof niet dat content alleen gemaakt wordt door ontwikkelaars, zie ook mijn eerdere blogpost. Wat vinden jullie?
Nawoord/aanpassing:
Job heeft in de comments de onderstaande opmerking gemaakt. Ik denk dat de opmerking relevant is en wil graag hier in de post nog een reactie geven. Job zei:
Ben het niet helemaal eens met je bezwaar tegen multichannel. Ik denk ook niet dat het zinvol is om 1-op-1 content die ontwikkeld is voor pc over te zetten naar mobiel. Wel denk ik dat bepaalde assets herbruikbaar zijn (bijvoorbeeld video). Een goede assetslibrary kan dan handig zijn.
Hij heeft gelijk. In mijn post heb ik het wat zwart/wit omschreven. Ik geloof niet in de ‘Publish to all’ functionaliteit waarbij je geen hernieuwd ontwerp maakt. Wel geloof ik in het hergebruik van assets (kleinste herbruikbare eenheden; video, afbeeldingen etc.) zoals video. Als je die maakt met het idee van toepassing op meerdere platforms dan heb je daar wel degelijk herbruikbaarheid te pakken. Dit zelfde geldt wellicht voor een deel van de graphics. Voor tekst zie ik dat veel minder gebeuren. Wel vind ik dat je ontwerp dieper moet gaan dan het simpelweg beschikbaar stellen van dezelfde cursus. Zie ook eerdere blogpost over mobiele Moodle toepassing. Voor een dynamisch en controleerbaar hergebruik zoals Job beschreef is dan de inzet van een systeem zoals een LCMS wel onontbeerlijk.
Foto-impressie van het seminar:
Video-impressie van het seminar:
Ha Marcel,
Meer video graag, hoewel de montage nog wat saai is, vond ik het interview inhoudelijk zeer interessant. Ben het niet helemaal eens met je bezwaar tegen multichannel. Ik denk ook niet dat het zinvol is om 1-op-1 content die ontwikkeld is voor pc over te zetten naar mobiel. Wel denk ik dat bepaalde assets herbruikbaar zijn (bijvoorbeeld video). Een goede assetslibrary kan dan handig zijn.
Verder ben ik benieuwd hoe Fabrizio kijkt naar user generated content. Hij spreekt namelijk wel over personalisation maar hij blijft hierbij op het niveau van filteren van content. Hoe kijkt een club als Learn Exact naar het toevoegen van content door gebruikers?
Groet!
Job
Ha Job,
Dank je voor je zinnige reactie. Ik denk dat ik het bericht nog even ga bijschaven naar aanleiding van je feedback. Je hebt een punt te pakken.
Meer video gaat wel lukken en wat betreft de montage: ik heb er op aangestuurd dat alles in 1 keer erop stond. Ik had deze keer geen tijd voor monteren en merkte eerder dat het monteren van een interview erg tijdrovend is, zeker als je ruim een uur materiaal terug wilt brengen naar 4/5 minuten. Dus vandaar deze praktische/pragmatische keuze. Zit me nu wel te bedenken dat ik tegelijkertijd ook had kunnen schieten met de DSLR voor tussenshots.
Ik heb overigens niets gehoord (ook niet op het seminar) over de rol van user generated content. Voor mijn gevoel bijt de combi elkaar niet per se en zou een systeem die ruimte kunnen bieden. Ik weet zelf niet wat de mogelijkheden hieromtrent zijn met learn eXact.
Hartelijke groeten,
Marcel
Fijne post Marcel!
Eén van mijn favoriete ideeëen/concepten rondom het thema LCMS is de “Reusability Paradox” die ik regelmatig van stal moet halen als mensen te utopische verwachtingen hebben over het hergebruiken van leerobjecten. Zie:
http://cnx.org/content/m11898/latest/
Ciao,
Hans
Ik onderschrijf deze paradox van harte: hoe minder inhoud, des te meer reusability. Dat geldt m.i. ook voor ‘assets’. Het kan niet vaak genoeg gezegd: leren doe je niet in een vacuüm maar in context.
Dit laat onverlet (om deze uitdrukking eens te hergebruiken), dat je – als lerende of als contentontwikkelaar – naar believen leermateriaal (slides, stukjes video enzovoort enovoort) overal vandaan kunt plukken (‘pick and choose’), maar dat is heel iets anders dan waar reusability-pleiters van dromen.
Hoi Leo,
Dank je voor je reactie! Je hebt gelijk dat de context de waarde voor een groot deel bepaalt. Ik geloof wel in hergebruik maar dat kan maar in weinig situaties. Vaak staat de overhead (tijd en moeite die het kost om te metadateren en te selecteren/arrangeren) niet in verhouding met de opbrengsten.
Het valt me trouwens op dat de reusability-pleiters steeds minder actief pleiten. Ook hun aantal neemt volgens mij af. Is misschien een initiatief als Wikiwijs de nieuwe manier van herbruiken?
Hartelijke groeten, Marcel
Ha Hans,
Fijne reactie met een bruikbare paradox die je aanhaalt!
Wayne Hodgins heeft dit ook rond 2000 eens gebruikt in zijn presentaties. Ik denk dat het klopt. Juist de context is belangrijk en geeft de waarde aan het leerobject. Op assetniveau herbruiken zoals Job aangeeft is eenvoudiger en relevanter.
Ik heb wel eens een script gezien waar op het niveau van een zin was aangegeven of het herbruikbare content was of niet. Nog beter zou de herbruikbaarheid zijn als we op letterniveau gaan herbruiken.
Ook de vele Nederlandse projecten zoals bij SURF hebben me nog niet overtuigd van het praktische toepassen van een hoge mate van herbruikbaarheid.
Nogmaals bedankt voor je zinvolle link!
Hartelijke groeten, Marcel
Veel kenniscentra bieden MBO’s de mogelijkheid om gebruik te maken van hun lesmateriaal, het mooie van een “goed” ingericht LMS zou kunnen zijn dat ( kleine herbruikbare) eenheden flexibel ingezet kunnen worden door docenten van verschillende scholen, passend bij hun onderwijsmodel. Dat betekent dat ze geen methode slaven in een lineair proces zijn maar het materiaal op maat en zelfs individueel kunnen aanbieden. Voorwaarde is dat er goed nagedacht is over de leerobjecten en de inhoud (dus geen losse berg rommel die her en der aan elkaar geknoopt wordt). Ook beheer en up to date houden is onontbeerlijk. Leerlingen willen weten wat er van ze verwacht wordt dus ook de structuur is van belang.
Helaas wordt in het gros van ELO’s of LMS een bak mappen gekieperd met PDF’s en Word documenten die in een keer beschikbaar gesteld worden. Zo managed niemand iets.
Ha Karin,
Dank voor je reactie. Je hebt inderdaad gelijk met je voorbeeld: in theorie is personalisatie en op die manier arrangeren van leertrajecten door leerobjecten uit een geheel te halen en samen te stellen.
Zoals je schrijft is dat nu juist heel moeilijk. Zie maar eens consistente leerobjecten te ontwikkelen die goed op elkaar aansluiten en gemaakt zijn door een groot aantal ontwikkelaars (docenten of anderen).
Vanuit de uitgeverijen is het een heel ander verhaal; die zouden erg veel baat hebben met een LCMS en het op die manier goed en gedifferentieerd kunnen uitleveren. Nu wordt dit niet of nauwelijks gedaan.
Hartelijke groeten, Marcel
Basis van de oplossing die Fabrizio/Giunti aanreikt, is een sterk gecentraliseerde, overzichtelijke en beheersbare repository. Features als herbruikbaarheid en cross platform delivery die daarmee mogelijk lijken te worden, spreken managers aan vanwege het lonkende perspectief van centrale beheersbaarheid en efficiency. Je benadrukt terecht Marcel, dat in een realistische kosten-baten analyse ook de (zware) investeringen aan de voorkant moeten worden opgenomen.
Als contentontwikkelaar vind ik het geen inspirerend vooruitzicht nieuwe content te moeten ontwikkelen door oude, opgeknipte content te assembleren. Nog afgezien van mijn persoonlijke voorkeur, gelóóf ik ook niet in herbruikbaarheid. In de praktijk zie ik er weinig van terecht komen. Ontwikkelaars kiezen voor het bouwen ‘from scratch’, omdat eerder ontwikkelde content inhoudelijk of qua uitstraling achterhaald blijkt te zijn of toch net niet van toepassing is op de onderhavige doelgroep.
‘Cross-platform delivery’ vanuit een repository klinkt handig, maar zal volgens mij in de praktijk weerbarstiger blijken: de één-druk-op-de-knop-uitlevering wordt bemoeilijkt door ‘fysieke’ diversiteit in scherm lay-out en didactische randvoorwaarden.
‘Rapid e-learning development’ plaats Fabrizio nadrukkelijk in de context van de economische crisis. Volgens mij wordt deze ontwikkeling echter minstens even zwaar ingegeven door verschuivend behoefte- en voorkeurpatronen aan de kant van gebruikers/lerenden in de richting van flexibilisering en diversifiëring van kleine stukjes informatie met een beperkte levensduur: informatie die via een breed scala aan media beschikbaar moet zijn én door gebruikers kan worden bewerkt en uitgewisseld.
Ik geloof niet dat – omwille van herbruikbaarheid en beheersbaarheid – met zware inspanningen in ‘granules’ opgeknipte, ge-metadateerde en vervolgens weer geassembleerde inhoud kansrijk is tegen de achtergrond van deze ontwikkelingen.
Hoi Pierre,
Dank je wel voor je relevante en uitgebreide reactie!
Je hebt gelijk met je tweede stukje over het herbruiken van content als contentontwikkelaar. Herbuikbaarheid is voor de professionele ontwikkelaar die voor verschillende klanten of verschillende projecten bij 1 klant werkt vaak beperkt. Wel denk ik dat voor bepaalde ontwikkelafdelingen herbruikbaarheid wel degelijk relevant en handig is. Hierbij denk ik aan educatieve uitgeverijen.
In mijn vorige rol als multimedia uitgever bij Noordhoff Uitgevers had ik te maken met e-Learning content die zeer omvangrijk was. Voor 1 vak had je soms te maken met ruim 10.000 schermen met nog veel meer assets. Zeker als je dan ook nog gedifferentieerd wil uitleveren naar verschillende scholen (die zelf mogen arrangeren) zul je een goed systeem en proces moeten inrichten. Dan is een goed ingericht LCMS essentieel om je bedrijfsdoelen te bereiken.
Dus ik denk dat de waarde van een zwaar systeem met bijbehorende zware processen voor een specifieke groep gebruikers een enorme meerwaarde kan bieden. Maar invoering ervan moet niet lichtzinnig worden opgevat en de voor- en nadelen moeten bij alle partijen duidelijk zijn.
Hartelijke groeten, Marcel
Dank, voor het interview (overigens niet te bekijken in Safari of Chrome). Cardinale denkt m.i. sterk aanbodgericht. Dat is wellicht eigen aan een leverancier van een LCMS. User generated content gaat sterk uit van de gebruiker als mede-ontwikkelaar. Dat is heel wat anders dan de wijze waarop Cardinale personalisering typeert. Ik wil overigens wel eens zien hoe Learn Exact competenties ’tagt’ aan content en zo personalisering realiseert. Voor veel organisaties zou dat volgens mij toegevoegde waarde hebben.
Wat betreft de herbruikbaarheid. Ik vergelijk het graag met presentaties. Ik wil van jou best enkele slides of foto’s van slides gebruiken, maar geen hele presentatie. Een LCMS zou dat op een gemakkelijke manier mogelijk moeten maken.
Hoi Wilfred,
Dank voor je reactie! Overigens is de video op mijn Mac zowel in Safari als in Chrome prima te bekijken. Het is een gewone Vimeo-embedding. Vreemd dat hij het bij jou niet doet!
Ja, dat ontbreken van aandacht voor user generated content is frappant. Terwijl het volgens mij best te combineren is. Zeker voor uitgeverijen is de combi van gecertificeerde en user generated content interessant. Dat stelt dan ook eisen aan het LCMS of minimaal aan de uitleveromgeving.
Je bent van harte welkom om eens te komen kijken naar de manier waarop learn eXact met tags en gepersonaliseerd leren omgaat. Zelf ben ik geen learn eXact specialist maar van collega’s hoor ik zeer enthousiaste verhalen over met name het portfolio binnen learn eXact.
Hartelijke groeten, Marcel
Bij ons is destijds een LCMS LOG ontwikkeld waarbij jij nauw betrokken was. In de praktijk blijkt dat ontwikkelaars nooit kiezen voor herbruikbaarheid. Dit omdat de doelgroep waarvoor content geschreven wordt dusdanig verschilt in niveau en competenties dat zoals Pierre al beschreef het re-assembleren van content in de praktijk niet werkt. Wel wordt content in objecten vanuit het LCMS gepubliceerd en dan als losstaand object hergebruikt in ons LMS. De kracht die ik zie in een LCMS is vooral het werken volgens een “afgedwongen” structuur (huisstijl blijft geborgen) en het samenwerken op afstand. Ik geloof zelf meer in een combinatie van een mediaserver voor assets met een duidelijke zoekfunctie en “automatische” metas in combinatie met het linken vanuit een LCMS die zorg draagt voor de content en structurering. Het user-generated content zou ik niet in een LCMS willen zien omdat dit duidelijk losstaat van de ontwikkelingsfase. Het is wel een interessante vraag wat je als ontwikkelteam doet met deze content, hoe je het waarborgt en beheert.
Het Scormpakket die een LCMS publiceert is vaak niet meer dan een interactief boek. Terwijl wat Fabrizio liet zien, wanneer je kiest voor XML als output je zelf veel invloed kunt uitoefenen op de manier waarop je wilt omgaan met je content. Je ontwikkeld dan alleen nog parsers die creatief omgaan met de output. Ik zie hier nog tal van mogelijkheden zoals het gebruiken van lesmateriaal voor helpfiles bij windows applicaties, als Tip of the days in je mailbox bij nieuwbrieven. Als Gadget op je bureaublad. Je LCMS is dan niet meer een output generator, maar tevens een bron van informatie waaruit geput kan worden door meerdere systemen.
Hoi Gert-Jan,
Dank je voor je uitgebreide en scherpe reactie. Niet verrassend om te horen dat ontwikkelaars vaak NIET kiezen voor het herbruiken van leerobjecten of zelfs hele modules. Wel goed om te horen. Het blijkt toch dat de context belangrijker is dan sommige systeemaanbieders ons doen geloven.
LOG zou ik overigens meer als een auteursomgeving bestempelen dan als een LCMS zoals Outstart of learn eXact. Wat je wel ziet is dat de ‘afgedwongen’ structuur en werkwijze in zo’n systeem goed georganiseerd kan worden. Daar kun je al veel mee winnen en is met een los auteurssysteem zoals Lectora toch iets moeilijker te realiseren. Overigens zijn er in de categorie LOG hiervoor meerdere webbased alternatieven die wat lichter en eenvoudiger te implementeren zijn dan een uitgebreid LCMS maar juist die consistentie en de workflow in voldoende mate kunnen regelen.
Mooie voorbeelden van herbruikbaarheid noem je (nieuwsbrieven, helpfiles, etc.). Dank!
Hartelijke groeten, Marcel (tot de Moodle moot?!)